شیعیان

محضر مبارک بزرگ مرجع عالی قدر جهان تشيع حضرت آيت الله العظمی هادوی تهرانی "ادام الله ظله علی رؤوس المسلمين" سلام عليکم و رحمة الله و برکاته
به محضر مبارکتان اطلاع داده شود سوالاتی به محضر مبارکتان ارسال می شود و خواستاریم که جواب آن را دریافت کنیم.
موضوع :بلوغ و تکليف
1. در ابتدای تکليف به علت سهل انگاری و اطلاعات کم از مسائل احکام دينی، چند سال روزه نگرفته ام حال آيا فقط قضای روزه ها کافی است يا بايد کفاره هم بپردازم؟
2. کسی که بعد از بلوغ نمی دانسته غسل جنابت واجب است، نمازهائی که با حال جنابت خوانده چه حکمی دارد؟
3. آيا عرق و لباس جنب از حلال يا حرام نجس است و نماز خواندن با آن لباس که در آن عرق کرده از جنابت چه حکمی دارد؟
4. نشانه های بلوغ پسران چيست و اگر اين ها محقق نشد در چه سنی مسائل شرعيه رعايتش بر ما واجب می شود؟
5. مايع سفيد رنگی که بعد از ادرار از انسان خارج مي شود چه حکمی دارد؟
6. کسی که قبل از 15 سالگی يقين به خروج منی پيدا کرده، ولی از روی نادانی نماز نخوانده و روزه هم نگرفته و يا در همان حال بدون غسل جنابت نماز خوانده و روزه هم گرفته است، اکنون نسبت به عبادات آن زمان چه وظيفه ای دارد؟
7. آيا شخصی که قبل از 15 سالگی بر اثر استمناء، منی از او خارج شده باشد بالغ محسوب می شود و آيا نماز و روزۀ فوت شدۀ او قضا دارد؟
8. در سن 19 سالگی متوجه شدم که، پسر ممکن است قبل از 15 سالگی به وسيلۀ احتلام يا روئيدن زهار مکلف شده باشد، حال تکليف نمازهائی که در آن مدت نخوانده ام چيست. با اين که دقيقاً نمی دانم از چه وقت مکلف شده ام و نمی دانم چه قدر نماز قضا دارم؟
9. علائمی که برای تشخيص منی در رساله های عمليه ذکر شده آيا به هنگام خواب نيز بودن اين علائم شرط است يا نه؟
10. اگر فردی جنب شود و خجالت بکشد غسل کند، آيا می تواند با تيمم نماز بخواند؟
11. آيا احتلام مسئله ای غير طبيعی است؟
12. چرا اسلام دستور می دهد به هنگام جنب شدن تمام بدن را بشوئيم در حالی که فقط عضو معيّنی آلوده می شود و آيا ميان ادرار کردن و خارج شدن منی تفاوتی است که در يکی فقط محل را بايد شست و در ديگری تمام بدن را؟
تمامی اعضاء و مقلدين حضرت عالي عاجزانه التماس دعا دارند و درخواست نصيحتی ديگر از شما را دارند.
و السلام علی قلب زينب الصبور.
از طرف گروه مجازی طلاب جوان و هيئت مجازی عاشورائيان حسينی و جمعی از مقلدين حضرت عالی.

»  

پاسخ آیت الله مهدی هادوی تهرانی به مجموعه سؤالات مذکور به این شرح است:

1. اگر شخص نسبت به بلوغ خود یا وجوب روزه در آن سن جاهل باشد، یا گمان می کرده که توان روزه گرفتن را ندارد و لو این گمان در اثر تلقین اطرافیان حاصل شده باشد، افطار عمدی او جز قضا را بر او واجب نمی کند. البته اگر در تمام موارد احتمال در نزد وی وجود داشته که بلوغ شده یا روزه بر او واجب است یا توان آن را دارد و امکان دستیابی به علم یا اطمینان برای وی بوده است، احتیاط آن است که کفاره بدهد.

2. باید نمازها را قضا کند.

3. عرق جنب مطلقا پاک است.

4. بلوغ شرعی از دو طریق تحقق پیدا می کند: 1. بلوغ طبیعی که روئیدن موی خشن در عانه یا احتلام از علائم آن است 2. پانزده سال قمری که حتی اگر هیچ یک از علائم بلوغ طبیعی نیز ظاهر نشود، پسر پس از اتمام پانزده سال قمری بالغ شرعی محسوب می شود.

5. پاک است و وضو یا غسل را باطل نمی کند.

6. قبلاً در پاسخ به سؤال اول و دوم توضیح داده شد که نماز و روزه قضا دارد و اگر جاهل مقصر بوده است احتیاط ادای کفاره برای روزه ها است.

7. ظاهراً بالغ است و باید نماز و روزه های فوت شده را طبق آن چه در پاسخ به سؤال اول و دوم بیان شد، قضا کند.

8. آن مقدار از نمازها که یقین به فوت آن بعد از بلوغ دارید، قضا کنید.

9. بله، البته مراجعه به علائم در صورتی است که نسبت به منی شک وجود داشته باشد و الا در صورت علم به خروج منی، جنب است و اگر می داند که آن چه خارج شده، منی نیست، جنب نمی باشد.

10. خیر، جنابت خجالت ندارد باید غسل کند.

11. خیر، کاملاً طبیعی است.

12. وجوب غسل پس از خروج منی و وجوب وضو پس از ادرار، ربطی به نجاست عضو ندارد. از این رو، در مورد ادرار با آن که آلت نجس شده است، شخص باید برای نماز وضو بگیرد که در آن هیچ شستشویی نسبت به آلت صورت نمی گیرد. این امور تعبدی است. برای نماز باید بدن و لباس پاک باشد و شخص با طهارت حدثی، یعنی غسل یا وضو، می تواند نماز بخواند. البته در برخی روایات وارد شده است که علت غسل و شستشوی تمام بدن این است که تمام بدن در هنگام خروج منی لذت می برد که این نکته حکمت است از این رو، اگر شخص در خواب محتلم شود و پس از بیداری یقین به خروج منی داشته باشد، باید برای نماز غسل کند و لو لذت خاصی را به یاد نیاورد.

»  

پیش از پرداختن به پرسشتان نخست توجه به این نکته لازم است که در اکثر موضوعات، پاسخ های مناسبی در همین سایت قرار گرفته است، بنابر این پیش از ارسال سؤال جدید، لطفاً به قسمت «جستجو در اسلام کوئست» مراجعه و کلمات مورد نظر خود را به صورت کلیدی؛ مانند: اسلام، شیعه، ولایت، تیمم و  ... وارد و جستجو نمائید تا از نبودن پاسخ مشابه اطمینان حاصل شود.

برخی از پاسخ ها ی شما در همین سایت موجود است از این رو با ارائۀ شمارۀ پاسخ پیشین از پاسخ تکراری آن خودداری نمودیم. لطفاً ضمن مراجعه به آن پاسخ در صورت پرسش مجدد ما را در جریان بگذارید تا پاسخی مناسب دیگر ارائه شود.

پاسخ بر اساس شمارۀ سؤال های شما ارائه می شود.

1. اگر روزۀ ماه رمضان را از روى عمد و بدون عذر شرعى افطار كرده، بايد علاوه بر قضا، كفاره هم بدهد اعم از اين كه هنگام خوردن روزه عالم به وجوب كفاره و يا جاهل به آن باشد.[1]

2. به پاسخ شمارۀ 3687 که در همین سایت موجود است مراجعه شود.

3. به پاسخ شمارۀ 7884 که در همین سایت موجود است مراجعه شود.

4. نشانه بالغ شدن يكى از سه چيز است: اوّل: روييدن موى درشت زير شكم بالاى عورت. دوم: بيرون آمدن منى سوم: تمام شدن پانزده سال قمرى در مرد و تمام شدن نه سال قمرى در زن.[2]

بنابر این هر کدام ار این نشانه ها زودتر ظاهر شود در همان زمان رعایت مسائل شرعی بر او واجب می شود.

برای اطلاع بیشتر از بلوغ و رشد به پاسخ شمارۀ 4069 و 5539 که در همین سایت موجود است مراجعه شود .

5. به پاسخ شمارۀ 2719 که در همین سایت موجود است مراجعه شود.

6. به پاسخ شمارۀ 3363 که در همین سایت موجود است مراجعه شود.

7. همان طور که در پاسخ پرسش شمارۀ چهار مطرح شد یکی از نشانه های بلوغ بيرون آمدن منى است، بنابر این بعد از این اگر مکلّفی بدون عذر نماز را نخوانده باشد باید قضا نماید[3] و روزه اش علاوه بر قضا کفاره هم دارد.[4]

8. در این خصوص از دفاتر مراجع عظام استفتاء نمودیم که این پاسخ ها دریافت شد:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

هر مقدار از نمازهايى كه يقين داريد بعد از رسيدن به سن بلوغ از شما فوت شده است، بايد قضا نماييد و نسبت به مقدار مشكوك وظيفه اى نداريد.

توجه داشته باشيد علائم بلوغ عبارتند از: 1ـ روييدن موى خشن بر شرمگاه 2ـ خروج منى 3ـ كامل شدن 15 سال قمرى در پسر (كه تقريباً معادل 14 سال و 6 ماه و 18روز شمسى مى‌باشد)؛ كه اگر يكى از اين علائم باشد، به سن بلوغ رسيده و بايد به وظايف شرعى خود عمل كنيد.

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

آن مقدار که یقین دارد قضا شده بجا می آورد، و نسبت به مقدار مشکوک وظیفه ای ندارد.

دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

در صورتيكه قبل از 15 سالگى علامات بلوغ شرعى نداشته اى بايد از زمان تكميل 15 سالگى نمازها را قضا كنید.

9. با توجه به این که در رساله ها فقط با جستن بودن آن هم فقط از زن و مريض استثنا شده است از این رو این موارد در هنگام خواب نیز شرط است.[5]

10. در انجام تكليف شرعى، حيا معنا ندارد. حيا، عذر شرعى براى ترك واجب نيست. به هر حال اگر غسل جنابت براى شما امكان ندارد، وظيفه شما براى نماز و روزه، تيمم بدل از غسل است.[6]

البته اگر عمداً نماز را به قدرى تأخير بيندازد كه وقت وضو يا غسل نداشته باشد، معصيت كرده، ولى نماز او با تيمّم صحيح است.[7]

11. با مراجعه به قسمت دوم پاسخ شمارۀ 2889 که در همین سایت موجود است به پاسختان می رسید.

12. طبق تحقيقات دانشمندان، در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتى وجود دارد كه تمام فعاليت هاى بدن را كنترل می كنند" اعصاب سمپاتيك" و" اعصاب پاراسمپاتيك" اين دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان و در اطراف تمام دستگاه‏های داخلى و خارجى گسترده‏اند، وظيفۀ اعصاب سمپاتيك" تند كردن" و به فعاليت واداشتن دستگاه‏هاى مختلف بدن است، و وظيفۀ اعصاب" پاراسمپاتيك"" كند كردن" فعاليت آنها است، در واقع يكى نقش" گاز" اتومبيل و ديگرى نقش" ترمز" را دارد، و از تعادل فعاليت اين دو دسته اعصاب نباتى، دستگاه هاى بدن به طور متعادل كار می كند.

گاهى جريان‏هايى در بدن رخ می دهد كه اين تعادل را به هم می زند، از جملۀ اين جريان ها مسئلۀ" ارگاسم" (اوج لذت جنسى) است كه معمولاً مقارن خروج منى صورت می گيرد.

در اين موقع سلسلۀ اعصاب پاراسمپاتيك (اعصاب ترمز كننده) بر اعصاب سمپاتيك (اعصاب محرك) پيشى می گيرد و تعادل به شكل منفى به هم می خورد.

اين موضوع نيز ثابت شده است كه از جملۀ امورى كه می تواند اعصاب سمپاتيك را به كار وادارد و تعادل از دست رفته را تأمين كند تماس آب با بدن است و از آن جا كه تأثير" ارگاسم" روى تمام اعضاى بدن به طور محسوس ديده می شود و تعادل اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن به هم می خورد دستور داده شده است كه پس از آميزش جنسى، يا خروج منى، تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حيات بخش آن تعادل كامل در ميان اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد.[8]

البته فايدۀ غسل منحصر به اين نيست، بلكه غسل كردن علاوه بر اين، يك نوع عبادت و پرستش نيز می باشد كه اثرات اخلاقى آن قابل انكار نيست و به همين دليل اگر بدن را بدون نيت و قصد قربت و اطاعت فرمان خدا بشويند غسل صحيح‏ نيست در حقيقت به هنگام خروج منى يا آميزش جنسى، هم روح متأثر مى‏شود و هم جسم، روح به سوى شهوات مادى كشيده مى‏شود، و جسم به سوى سستى و ركود، غسل جنابت كه هم شستشوى جسم است و هم به علت اين كه به قصد قربت انجام مى‏يابد شستشوى جان است، اثر دوگانه‏اى در آن واحد روى جسم و روح مى‏گذارد تا روح را به سوى خدا و معنويت سوق مى‏دهد، و جسم را به سوى پاكى و نشاط و فعاليت.

از همۀ اين ها گذشته، وجوب غسل جنابت يك الزام اسلامى براى پاك نگه داشتن بدن و رعايت بهداشت، در طول زندگى است؛ زيرا بسيارند كسانى كه از نظافت خود غافل مى‏شوند ولى اين حكم اسلامى آنها را وادار مى‏كند كه در فواصل مختلفى خود را شستشو دهند و بدن را پاك نگاهدارند، اين موضوع اختصاصى به مردم اعصار گذشته ندارد، در عصر و زمان ما نيز بسيارند كسانى كه به علل مختلفى از نظافت و بهداشت تن غافلند. (البته اين حكم به صورت يك قانون كلى و عمومى است حتى كسى را كه تازه بدن خود را شسته شامل مى‏شود).

مجموع جهات سه‏گانه فوق روشن مى‏سازد كه چرا بايد به هنگام خروج منى (در خواب يا بيدارى) و همچنين آميزش جنسى (اگر چه منى خارج نشود) غسل كرد و تمام بدن را شست.

 دستورهاى الاهى و برنامه‏هاى اسلامى برای مردم و براى حفظ منافع آنها قرار داده شده و به هيچ وجه هدف ديگرى در كار نبوده است، خداوند مى‏خواهد با اين دستورها هم طهارت معنوى و هم جسمانى براى مردم فراهم شود.[9]

در روایتی می خوانیم که محمّد بن على ماجيلويه از عمويش، از محمّد بن على كوفى، از محمّد بن سنان نقل كرده كه وى گفت: حضرت رضا (ع) در پاسخ سؤالاتى كه مكتوباً از محضرش نموده بودم مرقوم فرمودند:

علّت غسل جنابت این است که انسان نفس خودش را از آلودگى ها و جسد را از قذارت و خباثتش پاک و تطهير مى‏ نماید؛ زيرا جنابت از تمام جسد خارج مى‏گردد از اين رو بر شخص واجب است تمام بدن را تطهير كند و علّت مخفّف بودن حكم در بول و غائط اين است كه اين دو از جنابت بیشتر اتفاق می افتند، از این رو شارع مقدس به خاطر كثرت مشقّت و اخراجشان بدون اراده و شهوت به وضوء راضى شده ولى جنابت بيرون نمى‏آيد مگر با استلذاذ و اجبار نفس از اين رو در مورد آن غسل را واجب كرده است‏.[10]

لازم به ذکر است، همۀ این ها حکمت هایی است که از سوی معصومین (ع) یا دانشمندان بزرگ مطرح شده است نه علت تامه،[11] از این رو با توجه به کشفیاتی که در این زمینه و موارد دیگر که بعداً به وقوع خواهد پیوست باز هم کسی نمی تواند با قاطعیت بگوید که علت تامۀ آن حکم، همین است، بنابر این چون ما خداوند را به صفات عالی شناختیم و می دانیم تمام کارهای خداوند حکیم بر اساس حکمت است و همۀ احکام تابع مصالح و مفاسد است پس و لو این که در موردی هم علت یا حکمت حکمی بیان نشده یا بیان شده و به دست ما نرسیده، باز هم نباید در ارادۀ ما در به انجام رساندن آن خللی وارد شود.

پاسخ آیت الله مهدی هادوی تهرانی به مجموعه سؤالات مذکور به این شرح است:

1. اگر شخص نسبت به بلوغ خود یا وجوب روزه در آن سن جاهل باشد، یا گمان می کرده که توان روزه گرفتن را ندارد و لو این گمان در اثر تلقین اطرافیان حاصل شده باشد، افطار عمدی او جز قضا را بر او واجب نمی کند. البته اگر در تمام موارد احتمال در نزد وی وجود داشته که بلوغ شده یا روزه بر او واجب است یا توان آن را دارد و امکان دستیابی به علم یا اطمینان برای وی بوده است، احتیاط آن است که کفاره بدهد.

2. باید نمازها را قضا کند.

3. عرق جنب مطلقا پاک است.

4. بلوغ شرعی از دو طریق تحقق پیدا می کند: 1. بلوغ طبیعی که روئیدن موی خشن در عانه یا احتلام از علائم آن است 2. پانزده سال قمری که حتی اگر هیچیک از علائم بلوغ طبیعی نیز ظاهر نشود، پسر پس از اتمام پانزده سال قمری بالغ شرعی محسوب می شود.

5. پاک است و وضو یا غسل را باطل نمی کند.

6. قبلاً در پاسخ به سؤال اول و دوم توضیح داده شد که نماز و روزه قضا دارد و اگر جاهل مقصر بوده است احتیاط ادای کفاره برای روزه هاست.

7. ظاهراً بالغ است و باید نماز و روزه های فوت شده را طبق آن چه در پاسخ به سؤال اول و دوم بیان شد، قضا کند.

8. آن مقدار از نمازها که یقین به فوت آن بعد از بلوغ دارید، قضا کنید.

9. بله، البته مراجعه به علائم در صورتی است که نسبت به منی شک وجود داشته باشد و الا در صورت علم به خروج منی، جنب است و اگر می داند که آن چه خارج شده، منی نیست، جنب نمی باشد.

10. خیر، جنابت خجالت ندارد باید غسل کند.

11. خیر، کاملاً طبیعی است.

12. وجوب غسل پس از خروج منی و وجوب وضو پس از ادرار، ربطی به نجاست عضو ندارد. از این رو، در مورد ادرار با آن که آلت نجس شده است، شخص باید برای نماز وضو بگیرد که در آن هیچ شستشویی نسبت به آلت صورت نمی گیرد. این امور تعبدی است. برای نماز باید بدن و لباس پاک باشد و شخص با طهارت حدثی، یعنی غسل یا وضو، می تواند نماز بخواند. البته در برخی روایات وارد شده است که علت غسل و شستشوی تمام بدن این است که تمام بدن در هنگام خروج منی لذت می برد که این نکته حکمت است از این رو، اگر شخص در خواب محتلم شود و پس از بیداری یقین به خروج منی داشته باشد، باید برای نماز غسل کند و لو لذت خاصی را به یاد نیاورد.